Giỗ Tổ Hùng Vương là ngày lễ lớn mang ý nghĩa thiêng liêng đối với người dân Việt Nam. Ngày này nhằm tưởng nhớ công lao của các Vua Hùng – những vị vua đầu tiên đặt nền móng cho quốc gia Văn Lang, nhà nước sơ khai của người Việt.
Lễ hội được tổ chức vào ngày 10 tháng 3 âm lịch hằng năm tại Đền Hùng, Việt Trì, Phú Thọ. Đây là dịp để toàn dân hướng về cội nguồn dân tộc, khẳng định tinh thần đoàn kết và truyền thống “Uống nước nhớ nguồn.”
Lịch sử hình thành ngày Giỗ Tổ Hùng Vương
Giai đoạn thời kỳ Vua Hùng
Theo truyền thuyết, Lạc Long Quân và Âu Cơ được xem là Thủy Tổ của dân tộc Việt Nam.
Họ sinh ra bọc trăm trứng, nở thành trăm người con – tượng trưng cho sự đoàn kết và nguồn gốc chung của dân tộc.
Người con trưởng được chọn làm vua, lấy hiệu là Hùng Vương, mở đầu thời kỳ dựng nước Văn Lang.
Đây là thời kỳ nhà nước đầu tiên của người Việt, với trình độ tổ chức xã hội tương đối cao, bao gồm các cộng đồng lạc dân, lạc tướng và lạc vương.
Quá trình xác lập ngày giỗ tổ chính thức
Mặc dù truyền thống thờ cúng tổ tiên đã có từ lâu đời, nhưng đến năm 1917, dưới triều Khải Định, Tuần phủ Phú Thọ Lê Trung Ngọc đã đệ trình Bộ Lễ, chính thức công nhận ngày 10 tháng 3 âm lịch là ngày Giỗ Tổ Hùng Vương.
Trước đó, các triều đại từ thời Hậu Lê đều duy trì nghi lễ tại Đền Hùng.
Kể từ năm 1917, ngày này được chính thức hóa bằng luật pháp và trở thành ngày lễ mang tầm quốc gia.
Sự Công Nhận Sau Cách Mạng Tháng Tám 1945
Sau Cách mạng tháng Tám 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm đến Đền Hùng và ngày Giỗ Tổ.
Ngày 18/2/1946, Chủ tịch Chính phủ lâm thời Việt Nam dân chủ cộng hoà Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 22/ LCT đưa ngày Giỗ Tổ Hùng Vương mồng 10/3 Âm lịch hàng năm là ngày lễ chính thức của dân tộc và cho phép viên chức Nhà nước được nghỉ lễ, hưởng nguyên lương.
Câu nói bất hủ của Chủ tịch Hồ Chí Minh:
“Các Vua Hùng đã có công dựng nước – Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước.”
Câu nói này đã trở thành phương châm sống của nhiều thế hệ người Việt.
Bảng tổng kết lịch sử Giỗ Tổ Hùng Vương
Thời kỳ
Sự kiện chính
Trước thế kỷ 13
Lễ hội địa phương, do cộng đồng quản lý, nghi lễ đơn giản tại Đền Hùng.
Thế kỷ 13-14
Xây dựng Đền Thượng, Đền Trung, Đền Hạ, thờ 18 vua Hùng và các vị thần.
Thời Lê (Hồng Đức, 1470)
Trở thành sự kiện nhà nước, đặt ngày 10/3 âm lịch, tham gia của triều đình.
Năm 1917
Pháp cho phép tổ chức chính thức, phục hồi Đền Hùng.
Năm 1946
Hồ Chí Minh ký sắc lệnh, ngày nghỉ cho công chức.
Năm 2007
Quốc hội công nhận là ngày lễ quốc gia, nghỉ có lương.
Năm 2012
UNESCO công nhận tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương là di sản phi vật thể nhân loại.
Ý nghĩa lịch sử Giỗ Tổ Hùng Vương trong văn hóa Việt Nam
Biểu tượng của sự đoàn kết dân tộc
Ngày Giỗ Tổ Hùng Vương không chỉ là dịp tưởng nhớ tổ tiên mà còn là biểu tượng của tinh thần đoàn kết dân tộc.
Đây là thời điểm để mọi người cùng nhau khẳng định mối liên kết máu thịt và ý chí vượt qua khó khăn.
Đồng thời, ngày lễ này còn nhấn mạnh trách nhiệm bảo vệ nền độc lập và chủ quyền đất nước.
Giá trị văn hóa và giáo dục lịch sử
Lịch sử Giỗ Tổ Hùng Vương mang ý nghĩa giáo dục to lớn đối với thế hệ trẻ.
Thông qua ngày lễ này, thế hệ sau hiểu rõ hơn về lịch sử dân tộc và trách nhiệm bảo vệ, phát huy giá trị truyền thống.
Đồng thời, ngày lễ còn khơi dậy niềm tự hào về nguồn cội trong mỗi người Việt Nam.
Các sự kiện quan trọng liên quan đến lịch sử Giỗ Tổ Hùng Vương
Năm 1946: Cụ Huỳnh Thúc Kháng – Quyền Chủ tịch nước đã dâng bản đồ Tổ quốc và thanh gươm quý tại Đền Hùng để cầu nguyện quốc thái dân an.
Năm 1954 và 1962: Chủ tịch Hồ Chí Minh hai lần về thăm Đền Hùng và căn dặn về trách nhiệm giữ nước.
Năm 1995: Ngày Giỗ Tổ Hùng Vương được ghi nhận là ngày lễ lớn của dân tộc.
Ngày 02/4/2007: Quốc hội Việt Nam phê chuẩn sửa đổi, bổ sung Luật Lao động, công nhận Giỗ Tổ Hùng Vương là ngày nghỉ lễ chính thức, hưởng nguyên lương trên toàn quốc. (Luật sửa đổi, bổ sung Điều 73 Bộ Luật lao động năm 2007)
Ngày 06/12/2012: UNESCO công nhận Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Lịch sử Giỗ Tổ Hùng Vương là hành trình phản ánh quá trình hình thành, phát triển và khẳng định bản sắc dân tộc Việt Nam.
Từ thời đại các Vua Hùng đến hiện tại, ngày lễ này vẫn là biểu tượng gắn kết cộng đồng.
Đồng thời, ngày lễ cũng nhắc nhở thế hệ trẻ về trách nhiệm bảo tồn văn hóa, giữ gìn truyền thống và phát huy sức mạnh dân tộc.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
Lịch sử Giỗ Tổ Hùng Vương bắt nguồn từ đâu?
Bắt nguồn từ thời kỳ dựng nước Văn Lang dưới triều đại các Vua Hùng.
Chính thức được công nhận vào năm 1917 dưới triều Khải Định, theo đề xuất của Tuần phủ Phú Thọ Lê Trung Ngọc.
Giỗ Tổ Hùng Vương mang ý nghĩa gì trong văn hóa Việt Nam?
Là biểu tượng của tinh thần đoàn kết dân tộc, lòng biết ơn tổ tiên và ý thức bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống.
UNESCO công nhận tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương vào năm nào?
Ngày 6/12/2012, UNESCO chính thức công nhận tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
